3 lutego 1997 r. zmarł Bohumil HRABAL (ur. 28 marca 1914 r. w Brnie na Morawach), jeden z najwybitniejszych czeskich pisarzy.
Przyszły pisarz studiował prawo na Uniwersytecie Karola w Pradze. Podczas wojny pracował najpierw jako układający tory robotnik kolejowy, by awansować później na dyżurnego ruchu. Studia ukończył w 1946 r., nie pracował jednak w zawodzie, bo zgodnie z ówczesną polityką komunistycznych władz intelektualiści mieli zajmować się pracą fizyczną. Hrabal pracował w hucie w Kladnie, był też sortowaczem makulatury, agentem ubezpieczeniowym oraz komiwojażerem galanterii i zabawek.
Pierwsze utwory Hrabala powstały jeszcze przed wojną, ale długo nie były publikowane. Ostatecznie jako pisarz debiutował w 1963, w wieku 49-lat, tomem opowiadań „Perełka na dnie”, potem wyszły „Lekcje tańca dla starszych i zaawansowanych”, tom opowiadań „Pabitele”, „Sprzedam dom, w którym już nie chcę mieszkać”, zbiór opowiadań „Bar świat” oraz książka „Pociągi pod specjalnym nadzorem”, której ekranizacja została nagrodzona Oscarem w 1967 r. i przyniosła Hrabalowi sławę i zainteresowanie poza krajem.
W latach 70-tych powstają kolejne książki: „Obsługiwałem angielskiego króla”, „Miasteczko, w którym czas stanął w miejscu” czy „Czuły barbarzyńca” poświęcony pamięci przyjaciela Hrabala, malarza Vladimíra Boudnika oraz “Postrzyżyny” i zbiór „Święto przebiśniegu”. Większość z nich wychodzi najpierw na emigracji.
W 1987 r. pisarz wstępuje do prokomunistycznego Związku Pisarzy Czeskich, ale ze względu na emigracyjne wydania swoich książek ma kłopoty z policją, jest często wzywany na przesłuchania, a jego książki nie są publikowane. Postanawia więc drukować w czeskim wydawnictwie podziemnym.
Kiedy w styczniu 1989 r. dochodzi do pobicia przez policję demonstrantów czczących pamięć Jana Palacha (studenta, który w 1968 r. dokonał samospalenia w proteście przeciw wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji), Hrabal pisze jeden z najbardziej znanych utworów – „Zaczarowany flet” i zostaje uznany za nieformalnego rzecznika mającej wkrótce nastąpić „aksamitnej rewolucji”.
Lata 90-te przyniosły oficjalne uznanie twórczości Hrabala, a na czeskim rynku ukazują się 19-tomowe „Dzieła zebrane pisarza”.
3 lutego 1997 r. przebywając na leczeniu w praskim szpitalu Na Bulovce Hrabal wypada z okna na V piętrze. Oficjalnie przyjęto wersję, że karmiąc gołębie nieuważnie się wychylił, ale zdaniem wielu znajomych, czy znawców jego twórczości była to śmierć świadomie zaplanowana. „Ileż to razy chciałem wyskoczyć z piątego piętra, z tego mojego mieszkania, gdzie ból mi sprawia każdy pokój” – pisał o swoim osamotnieniu w „Zaczarowanym flecie”.
Twórczość Hrabala to duża dawka ironii, surrealizmu ale też serdeczność i ciepło wobec świata. Jego proza opiera się na kontraście między poważną tematyką a lekką, frywolna formą.
“Bohumil Hrabal […] zapatrzony w naturszczyków mistrz słowa, który potrafił wznieść nieliterackość mowy potocznej na wyżyny uniwersalnej opowieści o człowieku i świecie. Pisarz, który wyszedł z drugiego obiegu, na przemian hołubiony i nękany przez komunistyczną władzę. Bywalec knajp i nieśmiały kobieciarz. Prześmiewca i melancholik […] / A.Kaczorowski, Hrabal: słodka apokalipsa. 2016/
[Bibliografia: czechofil.com; gazeta.us.edu.pl]
[zdjęcie źródło: www.cbvk.cz]
Film Jiřiego Menzla według prozy Bohumila Hrabala: Pociągi pod specjalnym nadzorem.
W 1967 r. ta liryczna opowieść o dojrzewaniu została nagrodzona statuetką Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego.
W wypożyczalni filmów Książnicy Płockiej także inne filmy według prozy Hrabala: Postrzyżyny, Skowronki na uwięzi, Obsługiwałem angielskiego króla.
Bohumil Hrabal: Życie bez smokingu
Zbiór ośmiu autobiograficznych opowiadań. Hrabal powraca do czasów dzieciństwa, szkolnych potyczek i praskich piwiarni. I jak zawsze bez patosu i literackiego zadęcia.