23 stycznia 2007 r. zmarł Ryszard KAPUŚCIŃSKI (ur. 4 marca 1932 r. w Pińsku, dzisiejsza Białoruś), legendarny reporter, pisarz, podróżnik, autor m.in. “Cesarza” i “Szachinszacha”.
W czasach szkolnych trenował piłkę nożną i boks (został wicemistrzem juniorów Warszawy w wadze koguciej), pisywał także wiersze. Zadebiutował jako poeta jeszcze przed maturą, w 1949 roku w tygodniku “Dziś i Jutro”. Wkrótce Kapuściński porzucił poezję na rzecz publicystyki. Pierwsze teksty publikował w “Sztandarze Młodych”.
W październiku 1950 r. zaczął studia na wydziale polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, potem przeniósł się na historię. Po studiach powrócił do “Sztandaru Młodych”, gdzie zasłynął reportażem z Nowej Huty za który otrzymał Złoty Krzyż Zasługi. W swoją pierwszą podróż reporterską został wysłany do Indii, a rok później do Chin. Pobyt w Pekinie, gdzie nieustannie był obserwowany i odcięty od informacji, dał mu odczuć, czym jest prawdziwy totalitaryzm. Następnie został redaktorem działu krajowego w „Polityce”, dzięki czemu dużo podróżował i pisał, a jego krajowe reportaże zyskały wielką popularność. Ale prawdziwą sławę przyniosły mu relacje z ogarniętego wojną domową Konga w 1958 r. Wraz z dwójką czeskich dziennikarzy został wtedy aresztowany, skazany na śmierć i cudem uratowany przez żołnierzy ONZ. O tym, co czuje człowiek, który właśnie dowiedział się, że następnego dnia mają go rozstrzelać, napisze dopiero w 1978 r. w “Wojnie futbolowej”.
W 1962 r. ukazał się “Busz po polsku”, czyli cykl reportaży o tematyce krajowej. W tym też roku został pracownikiem Polskiej Agencji Prasowej, która na sześć lat wysłała go do Afryki. Pobyt na czarnym lądzie był okresem szczególnie intensywnej i ciężkiej pracy reporterskiej. Kontynent podlegał transformacjom, zmieniały się rządy, wybuchały powstania. Wszędzie tam był Kapuściński, często ryzykując własnym życiem i zdrowiem. Efektem tej podróży były książki „Czarne gwiazdy” i „Gdyby cała Afryka”.
W 1968 r. powrócił do kraju na rehabilitację po malarycznym zapaleniu opon mózgowych i gruźlicy. Nie mógł jednak usiedzieć na miejscu i wkrótce wyruszył na Kaukaz, gdzie napisał „Kirgiz schodzi z konia” (1968), a potem wyjechał na pięć lat do Ameryki Południowej. Był kolejno stałym korespondentem w Chile, Brazylii i Meksyku. Tam, podobnie jak w Afryce, był świadkiem krwawych zamieszek i zamachów stanu. Efektem tych obserwacji są książki „Chrystus z karabinem na ramieniu” (1975) i „Wojna futbolowa” (1978). W 1974 odwiedził Azję i Afrykę, w 1975 Bliski Wschód, w latach 1975/1976 – Angolę, co przedstawił w książce „Jeszcze jeden dzień życia” (1976). Z tym okresem związane są też dwie ważne książki Kapuścińskiego: „Cesarz” (1978) i „Szachinszach” (1982), w których zaskoczył sposobem przedstawienia reportażu, łącząc cechy reportażu z powieścią, dał się poznać jako świetny pisarz. Książki te zdobyły duży rozgłos, przynosząc Kapuścińskiemu uznanie i popularność na całym świecie.
W latach 80-tych z reportera stał się publicystą, pisarzem, poetą. W 1986 r. ukazał się zbiór wierszy „Notes” oraz „Lapidarium” (1990) – cykl aforyzmów i refleksji nad życiem. W 1993 wydał „Imperium”, książkę będącą relacją z podróży po byłych republikach ZSRR. Książka jest opisem zmian, jakie zaszły po upadku ZSRR. W „Imperium” przedstawia Gruzję, Afganistan, Kirgizję i inne republiki południowe, jako kraje o bogatej kulturze i tradycji. Kolejną książką Kapuścińskiego był „Heban”, którą powrócił do tematu afrykańskiego. W 2000 r. wydał album fotograficzny “Z Afryki” zawierający zdjęcia z afrykańskich podróży, w 2003 r. “Autoportret reportera”, a w 2004 r. “Podróże z Herodotem”.
Ryszard Kapuściński zmarł 23 stycznia 2007 r. w wieku 74 lat.
W 1999 r. został wybrany Dziennikarzem wieku w plebiscycie miesięcznika Press.
Od 2010 r. w Warszawie funkcjonuje “Ścieżka Kapuścińskiego”, upamiętniająca trasę porannych spacerów Ryszarda Kapuścińskiego po Polach Mokotowskich i okolicach Biblioteki Narodowej.
[źródła biograficzne: kapuscinski.info , culture.pl ]
[zdjęcie źródło: Ryszard Kapuściński (Fot. Maciej Zienkiewicz / Agencja Gazeta)]
Lapidarium t. I – VI
Zbiór refleksji i spostrzeżeń Kapuścińskiego podróżnika, reportera, myśliciela, poety. Notatki obejmują lata 1980-2006 i wydane zostały w sześciu tomach.
„Lapidarium” jest tekstem pisanym spontanicznie od przypadku do przypadku […]. „Lapidaria” stanowią taki odrębny nurt, nie powiązany innymi moimi książkami. Jest to rodzaj zapisu stanu, zapisu wrażeń i refleksji. Czasami to jest jakiś cytat, czasami fragment rozmowy, czyichś wypowiedzi. To jest luźny zbiór w formie bardzo różnych rzeczy, bo takie, jak powiadam, jest nasze myślenie – bardzo różnorodne, bardzo nieskładne, często bardzo niepowiązane. I to jest technika i forma „Lapidarium”. […] „Lapidaria” mają swoich czytelników, którzy lubią taką formę czytania, sięgają po lekturę od czasu do czasu. To jest książka, którą można w dowolnym miejscu otworzyć i w dowolnym miejscu przerwać czytanie. /Ryszard Kapuściński – za: kapuscinski.info/