3 maja 1991 r. zmarł Jerzy Nikodem Kosiński (ur. 14 czerwca 1933 r.), polsko-amerykański pisarz, fotografik, scenarzysta filmowy.
Właściwie nazywał się Józef Lewinkopf i urodził się w rodzinie żydowskiego przemysłowca. Lata wojny wraz z rodzicami spędził bezpiecznie u polskiej rodziny w jednej z podkarpackich wsi.
Studiował na wydziałach nauk politycznych i historii Uniwersytetu Łódzkiego. Po studiach został asystentem w Instytucie Historii i Socjologii PAN. W 1957 roku wyjechał na stypendium do Stanów Zjednoczonych i pozostał tam na stałe. W 1965 roku otrzymał amerykańskie obywatelstwo. Był stypendystą Guggenheima, Forda i American Academy. Absolwentem studiów podyplomowych w Columbia University i New School for Social Research. Wykładał na uniwersytetach Yale, Princeton, Davenport i Wesleyan. Przez dwie kadencje był prezesem amerykańskiego Penclubu.
Najwybitniejszą powieścią Jerzego Kosińskiego jest napisany w 1965 roku Malowany ptak. Wstrząsające losy sześcioletniego chłopca w czasie wojny. Uważano, że książka oparta jest na wątkach autobiograficznych, na osobistym doświadczeniu autora, czemu sam Kosiński nie zaprzeczał. Książka zdobyła ogromną popularność. Po latach treść książki okazała się fikcją, a dodatkowo pojawiały się głosy, że Kosiński nie mógł jej napisać ponieważ w czasie kiedy powstała nie znał wystarczająco dobrze języka angielskiego.
W 1968 r. powstała powieść Kroki, za którą Kosiński otrzymał prestiżowe wyróżnienie National Book Award. Kolejnym tytułem, który przyniósł autorowi uznanie była książka Wystarczy być, będąca satyrą na amerykański system polityczny, krytykującą media i amerykańskie społeczeństwo. Powieść przedstawia losy ograniczonego umysłowo Chance’a O’Grodnicka, który trafia na salony i zostaje kandydatem na prezydenta USA. Na podstawie powieści w 1979 r. nakręcono film z Peterem Sellersem w roli głównej, do którego scenariusz wspólnie z Robertem Johnsem napisał J.Kosiński. Scenariusz do filmu Wystarczy być zdobył nagrodę Brytyjskiej Akademii Filmu i Telewizji oraz nagrodę Amerykańskiej Gildii Scenarzystów.
3 maja 1991 r. Kosiński popełnił samobójstwo. W pożegnalnym liście napisał: Kładę się teraz do snu, na trochę dłużej niż zwykle. Nazwijmy to wiecznością.
Po śmierci Kosińskiego często podważano jego dorobek literacki, zarzucano mu budowanie kariery na kłamstwie. Do dziś nie wiadomo, co w jego życiu było prawdziwe, a co kreowane.
[zdjęcie: Jerzy Kosiński / fot. AP – źródło: kultura.dziennik.pl/]
[Bibliografia: P.Dudziak: Jerzy Kosiński – Życie i twórczość /W:/ culture.pl; K.J.Zarębski: Filmowe życie Jerzego Kosińskiego /W:/ culture.pl]
James Park Sloan: Jerzy Kosiński – biografia
Biografia kompletna. Autor zebrał opinie zarówno przyjaciół, jak i wrogów Kosińskiego, wypowiedzi innych pisarzy oraz kobiet związanych z Jerzym Kosińskim. J.P.Sloan był jednym z tych autorów, którzy zdemaskowali mistyfikacje Kosińskiego o swoim dramatycznym dzieciństwie.
“Jest najpełniejszą biografią pisarza wydaną w języku polskim, podającą najwięcej danych bibliograficznych i ogromny zestaw faktów, które niekiedy wymagają krytycznej rewizji” (źródło: P.Dudziak: Jerzy Kosiński – Życie i twórczość. /W:/ culture.pl)
Janusz Głowacki: Good night Dżerzi
Jerzy Kosiński z fantazją tworzył liczne fikcyjne życiorysy. Tajemnice Kosińskiego próbuje rozwikłać prozaik i scenarzysta Janusz Głowacki.
“Narrator (Janusz Głowacki) próbuje napisać scenariusz do filmu o Kosińskim, przemierzając emigrancki Nowy Jork. Niepokojące, błyskotliwe, w części autobiograficzne” (źródło: empik.com)
Wystawę fotograficzną “Kosiński” w Muzeum Żydów Mazowieckich przy ul. Kwiatka 7 w Płocku.
Autorem zdjęć jest Czesław Czapliński, artysta-fotograf, dziennikarz i autor filmów dokumentalnych, twórca ok. 40 albumów i książek. Jego fotografie publikowane były m.in. w “The New York Times”, “Time”, “The Washington Post”, “Newsweek”, “Vanity Fair”.
Wystawę można oglądać do 12 czerwca br.